پولاریس (ستاره قطبی)

ستاره قطبی

یا ستارهٔ شمالی ستاره‌ای است که بسیار نزدیک به امتداد محور زمین بر کره سماوی باشد، و جهت شمال (در نیمکره شمالی) یا جنوب (در نیمکره جنوبی) را نشان می‌دهد. بنابراین موقعیت این ستاره نسبت به ناظر ساکن روی زمین تغییر نمی‌کند. در حال حاضر این موقعیت از آن ستاره جُدَی (پولاریس) است که با قدر ظاهری ۲/۱ درخشانترین ستارهٔ صورت فلکی خرس کوچک (دب اصغر) است. به دلیل حرکت تقدیمی زمین این مکان تغییر می‌کند. ۴۰۰۰ سال پیش ستاره قطبی ستاره اتا آبمار بود، ۳۰۰۰ سال پیش ستاره ثعبان، 16500 سال پیش ستاره دلتای ماکیان، و سال ۱۴۰۰۰ میلادی ستارهٔ نسر خواهد بود.

زمین دور محوری فرضی که از شمال و جنوب آن می‌گذرد می‌چرخد. این چرخش موجب می‌شود که تصور کنیم همهٔ ستارگان آسمان حول محوری می‌چرخند. در مرکز محور گردش آن‌ها ستارهٔ قطبی می‌درخشد؛ ستارهٔ پرنوری که جایش در آسمان ثابت است. دلیل عدم حرکت ظاهری ستارهٔ قطبی این است که این ستاره در امتداد محور چرخش زمین قرار دارد.

در شب می‌توان به وسیلهٔ ستارهٔ قطبی و دب اکبر زمان را تشخیص داد. روش آن در مدخل ساعت ستاره‌ای آمده‌ است.
ارتفاع ستاره قطبی معادل با عرض جغرافیایی ناظر است.

جُدَی (پولاریس) ستاره ای زرد رنگ است که ۴۳۳ سال نوری با ما فاصله دارد. این ستاره ۱۴ بار درخشان‌تر از خورشید است (قدرمطلق). و در حال حاضر به عنوان ستاره قطبی برای پیدا کردن قطب شمال در نیمکره شمالی زمین، مورد استفاده قرار می‌گیرد.